Wiosenne nawożenie rzepaku i dobór składników mikro i makro

Rzepak ozimy jest rośliną o wysokich potrzebach pokarmowych. Dotyczy to zarówno makro-, jak i mikroelementów. Wiosenne nawożenie rzepaku polega przede wszystkim na dostarczaniu roślinom odpowiednich dawek plonotwórczego azotu. Ważne jest także zaopatrzenie roślin w siarkę i mikroelementy, a w razie potrzeby również w magnez, fosfor i potas.

Nawożenie rzepaku ozimego wiosną

W odróżnieniu od zbóż rzepak większość składników pokarmowych zużywa jesienią. Dlatego też ogromną rolę w jego dalszej uprawie odgrywa nawożenie wiosenne. Niezależnie od stopnia rozwoju i odżywienia plantacji rzepaku jesienią, wiosenne nawożenie należy zaplanować w taki sposób, aby już bezpośrednio po wznowieniu wegetacji rośliny mogły efektywnie pobierać składniki pokarmowe z podłoża, przetwarzając je w biomasę. Wiosenne nawożenie rzepaku w pierwszej kolejności dotyczy przede wszystkim makroskładników. Często stosuje się je już bardzo wczesną wiosną. Z kolei mikroelementy stosowane są przede wszystkim nalistnie, dlatego ich aplikacja powinna nastąpić w nieco późniejszym terminie, kiedy rośliny zdążą się zregenerować po zimie. Nawożenie rzepaku ozimego wiosną powinno być przeprowadzone pod określony plon. Dlatego też w pierwszej kolejności powinien on zostać realnie oszacowany. Potencjał plonotwórczy rzepaku uzależniony jest bowiem nie tylko od stanu roślin wczesną wiosną, ale również od jakości podłoża oraz panujących na polu warunków meteorologicznych.

Wiosenne nawożenie rzepaku azotem

Ze składników pokarmowych na plonowanie rzepaku ozimego najsilniej wpływa nawożenie azotem. Azot jest więc podstawowym składnikiem odżywczym. Należy podać go roślinom podczas wiosennego nawożenia. Nawożenie rzepaku ozimego wiosną ma więc na celu odpowiednie zaopatrzenie roślin w azot i regenerację uszkodzeń powstałych po zimie. Warto pamiętać, że pobieranie azotu przez rośliny uzależnione jest od dostępności innych składników, m.in.:

• potasu,
• magnezu,
• siarki.

Niedobory tego pierwiastka na plantacji rzepaku zaobserwować można na rozecie liściowej. Pojawiają się one w postaci zbrązowienia liści. Podczas nawożenia rzepaku ozimego wiosną konieczne jest stosowanie nawozów. Które zawierają szybko działającą formę azotanową N-NO₃-. Znając szacowany plon rzepaku, rolnik ma możliwość dość precyzyjnego dostosowania dawek azotu do bieżących potrzeb pokarmowych roślin znajdujących się na plantacji.

Jak obliczyć potrzebną dawkę azotu?

Ustalając dawkę azotu, należy brać pod uwagę m.in. zasobność gleby w azot. Wahać się może ona od 10 do nawet 100 kg N/ha w warstwie 0-90 cm. Do określenia zasobności gleby należy pobrać próby gleby z warstwy ornej i podornej. Następnie przeprowadzić analizę w najbliżej stacji chemiczno-rolniczej. Reprezentatywne dla całego pola próbki gleby należy pobrać z trzech głębokości:

• 0-30 cm,
• 30-60 cm,
• 60-90 cm.

Jednostkowe pobieranie azotu mieści się w zakresie 50-60 kg N na 1 tonę nasion z odpowiednią ilością słomy. Na produkcję plonu wielkości 4 t/ha rzepak pobiera więc średnio 200-240 kg N. Dawka ta stanowi wartość azotu mineralnego w glebie pochodzącego z nawozów naturalnych i mineralnych. Azot powinien zostać dostarczony roślinom w dawkach dzielonych. Wiosenną dawkę azotu obliczyć korzystając ze wzoru:

dawka wiosenna N = zakładany plon nasion (t) x potrzeby pokarmowe dla 1 t nasion + słomy – N mineralny w glebie.

Wiosenne nawożenie rzepaku azotem najczęściej dzieli się na dwie dawki.

Terminy i dawki nawożenia rzepaku ozimego azotem

Pierwsza dawka azotu powinna zostać dostarczona wczesną wiosną, jeszcze przed ruszeniem wegetacji rzepaku. Wtedy gleba nie zdążyła jeszcze obeschnąć po zimie. Opóźnienie zabiegu może w znacznym stopniu zmniejszyć efektywność nawożenia ze względu na coraz częściej pojawiające się wiosną okresy suszy. Pierwsza dawka azotu powinna stanowić 60-70% całkowitej dawki (ok. 2/3 dawki) planowanego nawożenia azotem.

Drugą dawkę azotu rolnik powinien dostarczyć w terminie od 3 dni do maksymalnie 3 tygodni od momentu zastosowania pierwszej dawki. Druga dawka nie powinna być odkładana w czasie. Późniejsza aplikacja może w znacznym stopniu zwiększyć podatność rzepaku na wyleganie. Opóźnienie może mieć także konsekwencje w postaci nadmiernego wzrostu wegetatywnego rzepaku oraz opóźnienia i przedłużenia kwitnienia. Dobrze prowadzony rzepak większość azotu powinien zakumulować do początku fazy kwitnienia.

Nawożenie plantacji rzepaku siarką

Efektywność nawożenia azotem w dużym stopniu uzależniona jest od zaopatrzenia roślin w inne składniki pokarmowe, w tym w siarkę. Pierwiastek ten wchodzi w skład białek oraz enzymów. Ma duży wpływ na syntezę tłuszczów. Zwiększa również efektywność przetwarzania azotu. Wspomaga tym samym możliwość uzyskania wyższego plonu rzepaku. Niedobór tego makroelementu:

• ogranicza wzrost rzepaku,
• zwiększa podatność roślin na choroby i szkodniki,
• zmniejsza zawartość tłuszczu w nasionach oraz ich plon.

Z kolei nadmiar siarki zakwasza podłoże, osłabiając jednocześnie wzrost roślin. Rzepak największe zapotrzebowanie na siarkę wykazuje w okresie początku formowania pędów aż do początku kwitnienia. Dawki siarki w znacznym stopniu uzależnione są od podanej dawki azotu. W zależności od dostępności siarki z podłoża. Nawożenie rzepaku ozimego wiosną tym pierwiastkiem powinno kształtować się na poziomie od 1/3 do 1/5 dawki azotu. Zapotrzebowanie rzepaku na siarkę wynosi 15-20 kg S/1 t nasion, czyli 60-70 kg S/4 t nasion. W praktyce nawożenie rzepaku siarką przeprowadza się przy okazji nawożenia plantacji innymi składnikami pokarmowymi, w tym azotem, potasem i magnezem.

Magnez w rzepaku ozimym wiosną

Nawożenie dolistne magnezem skuteczne jest wczesną wiosną. W warunkach niskich temperatur, gdy rośliny mają problem z pobieraniem tego składnika z podłoża. Zastosowanie magnezu jeszcze przed ruszeniem wegetacji wpływa korzystnie na pobieranie fosforu. W okresie wczesnej wiosny, kiedy przez niskie temperatury pobieranie fosforu jest w znaczny sposób utrudnione, liście rzepaku często staja się czerwono fioletowe. W celu obniżenia temperatury pobierania fosforu ważne jest właściwe wiosenne nawożenie rzepaku magnezem. Pierwiastek ten bierze również udział w wielu procesach życiowych przebiegających w roślinach. Niedobór tego makroelementu uzupełnia się poprzez stosowanie dolistnie siedmiowodnego siarczanu magnezowego (MgSO₄ × 7 H₂O). Na 1 ha z 250 l wody zużywa się 12,5 kg nawozu, w którym znajduje się 2 kg MgO.

Wiosenne nawożenie rzepaku fosforem i potasem

Nawożenie fosforowo-potasowe stosuje się najczęściej jeszcze jesienią przedsiewnie w dawkach 24 kg P₂O₅ oraz 55 K₂O na 1 t nasion. W niektórych przypadkach nawożenie rzepaku tymi pierwiastkami wskazane jest również wiosną. Duże znaczenie odgrywa tu stopień uwilgotnienia gleby. W wyniku zbyt mocnego uwilgotnienia gleby korzenie rzepaku najczęściej stają się krótkie, a część składników może zostać wypłukana w głębsze warstwy podłoża. Przeprowadzenie wiosennego nawożenia rzepaku fosforem i potasem może wówczas wpłynąć korzystnie na pobieranie przez rośliny azotu. Nawożenie tymi pierwiastkami warunkuje również ich dostępność w obrębie systemu korzeniowego w tym okresie. Aby efektywność fosforowego i potasowego nawożenia rzepaku ozimego wiosną była jak najwyższa, musi być ono przeprowadzone bardzo wcześnie. Nawożenie rzepaku ozimego wiosną wykonuje się najpóźniej na 2 tygodnie przez wiosenną wegetacji rzepaku. Niedobory tych składników można uzupełnić poprzez stosowanie nawozów wieloskładnikowych zawierających w swoim składzie fosfor i potas.

Mikroelementy na plantacji rzepaku wiosną

Warto również wspomóc plantację rzepaku mikroskładnikami, tj.:

• magnezem,
• borem,
• manganem,
• molibdenem w postaci nawożenia dolistnego.

Mikroelementy na plantacji rzepaku stosuje się najczęściej dolistnie. Kiedy rośliny zregenerują się po zimie i będą w stanie zasymilować dostarczane im składniki odżywcze. Szczególnie ważne jest nawożenie borem. Jest on odpowiedzialny za budowę ścian komórkowych. Pierwiastek ten zmniejsza m.in. ryzyko pękania łodyg oraz gorszego wykształcenia łuszczyn i nasion. Wiosenne nawożenie rzepaku ozimego mikroelementami najlepiej przeprowadzić w dwóch terminach.

Pierwszym terminem nawożenia jest dokarmianie dolistne w fazie rozety. Gdy rośliny przynajmniej częściowo odbudują rozetę po zimie.

Z kolei drugi termin przypada na fazę pąkowania. Nawożenie dolistne rzepaku mikroelementami w okresie wiosennym polega na aplikowaniu nawozów wieloskładnikowych.

Odpowiednie wiosenne nawożenie plantacji rzepaku ozimego zarówno makro-, jak i mikroelementami pozwala maksymalnie wykorzystać potencjał genetyczny roślin.