07.11.2024
Kiszonka z kukurydzy to podstawowa pasza dla współczesnych krów mlecznych. Najczęściej stanowi ok. 40% suchej masy (s.m.) dawek pokarmowych (60–70% s.m. pasz objętościowych). Energia z kiszonki z kukurydzy pokrywa zwykle ok. 40% zapotrzebowania krowy na energię netto.
Ile energii jest w kiszonce z kukurydzy?
Kiszonka z kukurydzy zawiera dużo energii netto, gdy jest w niej dużo ziarniaków i są one dobrze rozdrobnione, a także gdy strawne są części wegetatywne, tj. liście i łodygi. Skrobia zawarta w ziarniakach jest mniej i wolniej niż skrobie innych zbóż trawiona w żwaczu i przez to jest w dawce źródłem skrobi trawionej jelitowo (skrobia by-pass).
Glukoza wchłaniana po strawieniu skrobi w jelicie cienkim to bardzo ważny składnik pokarmowy, zwłaszcza dla krów w okresie okołoporodowym oraz w okresie szczytu laktacji. W 10 kg s.m. kiszonki z kukurydzy (ok. 28,5 kg kiszonki o zawartości 35% s.m.) znajduje się 900–1000 g białka ogólnego, czyli tyle, ile dostarcza ok. 3 kg poekstrakcyjnej śruty rzepakowej.
Wartość pokarmowa kiszonki z kukurydzy zależy od przebiegu procesu fermentacji, wartości pokarmowej zakiszanego materiału, a także od tego, jak się kiszonkę wybiera z silosu lub pryzmy.
Najlepsza kukurydza na kiszonkę
Szczególną uwagę należy zwrócić na wybór właściwej odmiany, najlepszej dla konkretnego terenu uprawy i gwarantującego wysokie plony zielonej masy oraz skrobi. Dobra kukurydza na kiszonkę powinna dać plon wynoszący ponad 15 t s.m./ha (ponad 50 t zielonej masy/ha – patrz ramka). Udział kolb i ziarna powinien wynosić 50–55% s.m.
Od odmiany zależy skład chemiczny kiszonki z kukurydzy, w tym zawartość skrobi, włókna (NDF) i ligniny, a także strawność masy organicznej (skrobi w ziarniaku i NDF w częściach wegetatywnych), decydujące o zawartości energii netto (powyżej 0,9 JPM/kg s.m.). O ile strawność skrobi w ziarniaku zależy w największym stopniu od jego rozdrobnienia, o tyle strawność NDF (NDFD) części wegetatywnych jest ważną cechą odmianową
Nasiona – kukurydza na kiszonkę
Odmiany kiszonkowe Limagrain cechują się najwyższą wśród odmian kiszonkowych uprawianych w Polsce strawnością części wegetatywnych. Ta bardzo ważna cecha odmianowa jest efektem pracy hodowlanej, która doprowadziła do powstania mieszańców charakteryzujących się wysoką strawnością NDF. Zwiększenie strawności NDF w kiszonce z kukurydzy o 1% zwiększa pobranie suchej masy o 0,113 kg oraz wydajność mleka o 0,136 kg. Bardzo dobre odmiany kiszonkowe powinny charakteryzować się strawnością masy organicznej powyżej 70% oraz strawnością NDF powyżej 55–60%
Odmiana kukurydzy na kiszonkę
Wśród odmian kiszonkowych część należy do mieszańców typu stay green. Pomimo osiągnięcia prawie pełnej dojrzałości ziarna części wegetatywne roślin tych odmian pozostają zielone. Ta utrwalona genetycznie cecha pozwala na dłuższy okres wzrostu kukurydzy, czyli na późniejszy zbiór, co zwiększa koncentrację s.m. i skrobi w ziarnie, a także ułatwia zakiszanie ze względu na wyższą niż w innych odmianach zawartość wody w liściach i łodygach, co ułatwia ubicie materiału w silosie. Mieszańce stay green są zwykle odporniejsze na fuzariozę.
W doborze odmian dla danego regionu kraju należy uwzględnić tempo dojrzewania roślin (liczba FAO), istotne nie tylko ze względu na plon zielonki i ziarna, lecz także z powodu organizacji produkcji kiszonek w gospodarstwie. Najczęściej odmianami kiszonkowymi są mieszańce dent/flint
Plon kukurydzy na kiszonkę – liczy się i ilość i jakość
Dobór właściwej odmiany kiszonkowej jest dokonywany przed siewem. Niespełnianie pozostałych warunków uzyskiwania bardzo dobrej kiszonki z kukurydzy (termin zbioru, rozdrobnienie, ubicie, przykrycie, staranne wybieranie) zmniejsza wpływ odmiany na wartość pokarmową tej paszy. Oczywiście idealnie byłoby zasiać najlepszą odmianę i zebrać materiał w odpowiednim terminie. Potencjał bardzo dobrej odmiany kiszonkowej można zepsuć przede wszystkim przez nieprzestrzeganie terminu zbioru (za szybki lub za późny).
prof. dr hab. Zygmunt M. Kowalski
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie