Kiła kapusty – występowanie, objawy, zapobieganie – sprawdź

Kiła kapusty jest jedną z najgroźniejszych chorób płodozmianowych. W szczególności obserwuje się ją na plantacjach roślin kapustnych. Występuje we wszystkich rejonach uprawy roślin kapustnych. Jest chorobą trudną do opanowania. Jakie są objawy kiły kapusty i w jaki sposób ją zwalczać?

Kiła kapusty – sprawca i występowanie

Jest powszechnie występującą chorobą płodozmianową. Zakres żywicieli kiły kapusty jest szeroki. Należy do nich około 200 gatunków roślin z 70 rodzajów. Należą one przede wszystkim do rodziny kapustowatych (Brassicaceae) – głównie:

• rzepaku,
• rzepiku,
• gorczycy białej i sarepskiej,
• kapusty głowiastej i pekińskiej,
• kalafiora,
• brokuła,
• kalarepy,
• rzodkiewki.

Kiła kapusty poraża także mak, szczaw, tobołki polne, gorczycę polną, koniczynę łąkową i niektóre gatunki traw. Wśród nich m.in. kupkówkę pospolitą, a także życicę trwałą. Sprawcą kiły kapusty jest pierwotniak Plasmodiophora brassicae. To organizm polifagiczny, który ma zdolność do porażania i wywoływania chorób u wielu gatunków roślin uprawnych oraz chwastów. Na gatunkach, które nie należą do rodziny kapustowatych patogen ten występuje bezobjawowo.

Warunki rozwoju choroby kiły kapusty w rzepaku

Rozprzestrzenianiu się choroby sprzyja uprawa roślin w monokulturze. Kiła kapusty w rzepaku szczególnie szybko rozprzestrzenia się w warunkach wilgotnej i cieplej jesieni, przy niskim pH podłoża poniżej 6,5. Sprzyja jej również uprawa roślin na glebach, które mają wysoką tendencję do zalewania o niedostatecznym dostępie powietrza. Szczególnie narażone na porażenie są rośliny uprawiane na glebach torfowych, gliniastych i ilastych, zlewnych oraz źle zmeliorowanych. Patogen rozwija się przy wysokiej wilgotności powietrza i temperaturze od 9 do 35°C (optymalna temperatura wynosi od 22 do 24°C). Sprzyja mu także umiarkowana temperatura gleby, która wynosi ok. 20°C. Na rozwój choroby korzystny wpływ ma także wczesny termin siewu rzepaku ozimego, zwłaszcza kiedy koniec lata jest wilgotny i ciepły.

Sposoby rozprzestrzeniania kiły kapusty na plantacji rzepaku

Jest niewątpliwie najgroźniejszą chorobą, która coraz częściej atakuje rośliny rzepaku ozimego. Powszechność choroby związana jest z występowaniem licznych gatunków chwastów, a także z tworzeniem się zarodników przetrwalnikowych. Zarodniki pozostając w podłożu, mogą zachowywać zdolność do kiełkowania nawet przez okres 8 lat. Kiła kapusty może rozprzestrzeniać się na sąsiednie pola poprzez używanie maszyn i sprzętu rolniczego, który wcześniej wykorzystywany był na porażonych chorobą plantacjach. Choroba bardzo dobrze rozprzestrzenia się wraz z resztkami korzeni, które najczęściej przenoszone są przez wiatr. Kiła często przenoszona jest również wraz z kroplami deszczu oraz przez zwierzynę łowną. Zwalczanie kiły kapusty jest niezwykle trudne. Jak rozpoznać, że na polu pojawiła się kiła kapusty? Objawy choroby są charakterystyczne i dość łatwe do identyfikacji.

Objawy kiły kapusty

Choroba infekuje przede wszystkim korzenie główne i korzenie boczne rzepaku. Jakie objawy związane są z obecnością choroby, jaką jest kiła kapusty? Objawy widoczne są przede wszystkim w postaci narośli wraz z zarodnikami przetrwalnikowymi. Często na korzeniu zaobserwować można również liczne guzki oraz zgrubienia różnej wielkości. Początkowo guzki są gładkie. Jednak wraz z rozwojem choroby ulegają spękaniu i gniciu, a po pewnym czasie się rozpadają. Poprzez pęknięcia do narośli najczęściej wnikają bakterie i grzyby. Z czasem z narośli wydostają się przetrwalniki patogenu, które atakują kolejne rośliny. Jakie są inne objawy związane z obecnością choroby, jaką jest kiła kapusty? Objawy choroby zaobserwować można nie tylko na korzeniach, ale również na liściach w postaci przebarwień koloru żółtego lub czerwonawo fioletowego.

Do objawów kiły kapusty należy także:

• zahamowanie wzrostu roślin,
• przyspieszenie ich kwitnienia i dojrzewania,
• a nierzadko również całkowite zamieranie roślin.

Niekiedy rośliny, które uległy porażeniu wydają plon. Jednak jest on gorszy – zarówno pod względem jakościowym, jak również ilościowym. Porażone roślin mogą przetrwać, jeśli w dość szybkim czasie wykształcą wtórny system korzeniowy. Zanim rozpocznie się zwalczanie kiły kapusty – w pierwszej kolejności należy podjąć odpowiednie działania profilaktyczne.

Zapobiegania kile kapusty – zmianowanie i dobór odmian

Warto pamiętać, aby nasiona wysiewać do podłoża o pH zbliżonym do zasadowego. W przypadku rzepaku ograniczenie rozwoju choroby wiąże się zachowaniem przerwy w uprawie tej rośliny oraz innych roślin z rodziny kapustowatych na tym samym stanowisku, która powinna wynosić przynajmniej 3-4 lata. Jakie są inne metody ograniczania choroby, jaką jest kiła kapusty? Zapobieganie rozwojowi choroby na polach szczególnie zagrożonych kiłą kapusty wiąże się z przerwą w uprawie kapustowatych, która powinna wynosić nawet 8-10 lat. Podczas zmianowania warto zdecydować się na uprawę gatunków, które nie są żywicielami choroby. Należą do nich zboża, kukurydza, buraki, ziemniaki czy też gryka. Na polach, gdzie obecna była choroba przez 2-3 lata zaleca się również uprawę roślin przedplonowych, które w naturalny sposób niszczą zarodniki pasożyta znajdujące się w podłożu. Zalicza się do nich m.in. pomidory, ogórki oraz facelię.

Metody agrotechniczne zapobiegania kile kapusty

Jakie są inne metody niedopuszczenia do rozwoju kiły kapusty? Zapobieganie występowaniu choroby polega na:

• Dokładnym przyorywaniu resztek pożniwnych.
• Eliminacji samosiewów chwastów z rodziny Brassicaceae.
• Przeprowadzeniu zabiegu wapnowania przynajmniej na rok przed planowanym siewem rzepaku. Ma to na celu zwiększenie odczynu gleby, które hamuje kiełkowanie zarodników przetrwalnikowych.
• Całkowitym zaniechaniu stosowania obornika pochodzącego od zwierząt karmionych roślinami, które zostały porażone przez chorobę.
• Bieżącej kontroli odczynu gleby przynajmniej raz na 3-4 lata i regularnym stosowaniu zabiegu wapnowania.
• Jesiennym wapnowaniu stanowisk zakwaszanych. W tym celu stosuje się dolomit lub tlenek wapna w dawce od 2 do 4 t/ha. Odczyn gleby powinien oscylować w granicach 6,5-7,0.

Racjonalne nawożenie i dezynfekcja sprzętu

Duże znaczenie odgrywa również rodzaj i dawki stosowanych nawozów. Przenawożenie azotem mineralnym w formie amonowej może doprowadzić do obniżenia pH podłoża. To stworzy korzystne warunki do rozwoju choroby. Na stanowiskach, które zostały porażone przez kiłę kapusty, zaleca się stosowanie nawozów fosforowych oraz nawozów, które zawierają w składzie bor. Pierwiastek ten wpływa korzystnie na wysokość plonu nasion rzepaku oraz zapobiega nierównomiernemu wzrostowi, oraz porowatości korzeni. Odpowiednio rozwinięty system korzeniowy rzepaku ma ogromne znaczenie na plantacjach, które zaatakowała kiła kapusty. Aby zapobiec rozwojowi choroby, przeprowadza się dezynfekcję:

• części roboczych kół ciągników
• obuwia pracowników,

czyli tych elementów, które miały bezpośredni kontakt z porażoną glebą.

Metody biologiczne zapobiegania kile i dobór odmian

Aby zapobiec rozwojowi choroby często stosuje się metody biologiczne.

Najważniejszą metodą zapobiegania stratom, jakie powoduje kiła kapustyn w rzepaku, jest dobór odmian odpornych na chorobę. Na polach, które zostały wcześniej porażone, chorobą należy uprawiać odmiany, które wyróżnia odporność na specyficzne rasy kiły kapusty. Warto wybrać odmiany wyróżniające się wysokim potencjałem plonowania w segmencie odmian, które są odporne na kiłę.

Zwalczanie kiły kapusty w rzepaku

Zwalczanie chemiczne kiły kapusty nie jest prostym zadaniem. W przypadku stosowania chemicznych środków ochrony roślin jej znaczne ograniczenie jest już sukcesem. Stosowanie interwencyjne lub zapobiegawcze dostępnych preparatów może w wielu przypadkach zapobiec konieczności przesiewania plantacji rzepaku ozimego. Dlatego jeszcze przed siewem, a także w trakcie wzrostu i rozwoju roślin warto zapobiegawczo podlewać podłoże fungicydami. Chemiczne zwalczanie sprawcy Plasmodiophora brassicae na polu bardzo często ze względu na regulacje środowiskowe lub ekonomiczne jest jednak nieopłacalne. Zwalczanie kiły kapusty powinno więc w znacznym stopniu ograniczać się do uprawy odmian odpornych na chorobę.

Z właściwą odmianą kiła kapusty nie ma szans

Bardzo dobrym sposobem na ograniczenie ryzyka wystąpienia kiły kapusty na plantacji rzepaku jest dobór odmian odpornych na chorobę „złego płodozmianu”. Do szczególnie polecanych odmian rzepaku o wysokim potencjale plonowania i jednocześnie wyróżniających się wysoką odpornością na specyficzne rasy kiły kapusty należą:

• LG Alasco,
• LE18/412,
• LG Augusta,
• LG Anarion.

Godna uwagi jest odmiana mieszańcowa o wysokiej odporności na kiłę — LG Alasco. To odporny na wyleganie rzepak ozimy o średnio wczesnym terminie kwitnienia i średnio wczesnej dojrzałości technicznej do zbioru i wybitnej odporności na pękanie łuszczyn. Odmiana toleruje uprawę w warunkach stresowych. Ponadto bardzo dobrze radzi sobie w uprawie uproszczonej.

Rzepak ozimy LE18/412 to odmiana mieszańcowa o wysokim potencjale plonowania. Charakteryzuje ją też średnio wczesny termin kwitnienia oraz średnio wczesna dojrzałość technicznej do zbioru. Dodatkowo LE18/412 jest odporny na wirusa żółtaczki rzepy. Wyróżnia ją wybitna odporność na pękanie łuszczyn.

Rzepak ozimy LG Augusta to kolejna odmiana mieszańcowa o wczesnym terminie kwitnienia i wczesnej dojrzałości technicznej do zbioru o wysokiej odporności na specyficzne rasy kiły kapusty. Doskonale radzi sobie w opóźnionych siewach.